Beeldkwaliteitsplan

De publieke en open ruimte moet bijdragen tot de levenskwaliteit in het kanaalgebied. Ze vormt er de link tussen de verschillende wijken, actoren en burgers. De publieke ruimte geeft ademruimte aan dit stedelijke gebied in volle ontwikkeling, creëert sociale verbondenheid en biedt heel wat ontspanningsmogelijkheden.

Sinds de uitwerking van het Kanaalplan werden tal van initiatieven begeleid om de principes van dichtheid, functionele mix en stedelijke integratie te vertalen in concrete realisaties. Uit deze projecten is de noodzaak gebleken om de globale visie op de ontwikkeling van dit gebied aan te vullen en te concretiseren met een specifieke strategie in verband met de openbare ruimten.

De samenhang van het gebied versterken door middel van kwaliteitsvolle openbare ruimten

Ter beschikking gesteld aan alle actoren op het vlak van openbare ruimte in het kanaalgebied, komt het Beeldkwaliteitsplan (BKP) tegemoet aan twee gewestelijke doelstellingen:

• de samenhang van het kanaalgebied verhogen, de identiteit ervan versterken en kwaliteit verlenen aan de publieke en open ruimten
• de ruimtelijke en sociale relaties tussen de verschillende wijken, die nog te veel onderbroken zijn door de kanaalinfrastructuur, versterken.

Een gids voor elk project met betrekking tot openbare ruimte in het kanaalgebied

Het BKP vormt een gids en een strategisch kader voor de bouwheren en ontwerpers van alle projecten inzake open ruimte in het kanaalgebied. Het is uitgewerkt door het consortium van de studiebureaus Org Squared en Bureau Bas Smets, onder leiding van perspective.brussels en in samenwerking met de actoren in de stad.

Een dienstencentrale om de doeltreffende uitvoering van de projecten op het vlak van openbare ruimte te garanderen

perspective.brussels richtte ook een opdrachtencentrale en een opvolgingscomité op om het BKP uit te voeren, op te volgen en te actualiseren. De dienstencentrale is bedoeld om de convergentie van de plannen, studies en projecten volgens de visie en de ambities van het BKP te verzekeren en om een goede dynamiek te creëren voor de transformatie van het kanaalgebied.

Via de opdrachtencentrale kunnen alle actoren op het vlak van openbare ruimte een beroep doen op de dienstverleners van het BKP. De gemeenten Anderlecht en Vorst, Leefmilieu Brussel, Brussel Mobiliteit, citydev.brussels, de Franse Gemeenschapscommissie COCOF en de Vlaamse Gemeenschapscommissie zijn reeds partners van deze opdrachtencentrale.

Verlaging en vergroening van de kades

Op vraag van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering werd in het kader van het BKP een aanvullende studie opgestart naar de mogelijkheden tot vergroening en verlaging van de kades in het kanaalgebied. Dit zou toelaten om de band tussen publieke ruimte, water en natuur te versterken.

Deze haalbaarheidsstudie werd in 2020 uitgevoerd om:

• na te gaan welke terreinen in het kanaalgebied in aanmerking kwamen om omgevormd te worden tot een kwaliteitsvolle verlaagde publieke ruimte
• de technische en ruimtelijke beperkingen ervan te evalueren
• de mogelijkheden in beeld te brengen om het kanaal te vergroenen, zowel op het niveau van de oevers van het kanaal als op het niveau van de waterweg.

Op voorstel van Perspective heeft de Brusselse regering kennis genomen van een specifieke haalbaarheidsstudie voor een zeer centraal gedeelte van het kanaalgebied en gevraagd om de uitvoering van de verlaging en vergroening van de kades te bestuderen ter hoogte van het "Rederspark" (gelinkt aan het Maximiliaanpark en de bouw van het sportgebouw aan het Vergotedok) en ter hoogte van de "Akenkaai".

Actualisatie van het BKP op het gebied van de openbare verlichting

Een gedetailleerde studie van de openbare verlichting  in het kanaalgebied werd gerealiseerd.

Drie doelstellingen worden hierin geformuleerd:

• de functie van de ecologische corridor tijdens de nachtelijke uren handhaven
• zuiniger omgaan met energie
• de veiligheid langs het kanaal verbeteren.

Passende verlichting houdt rekening met de mogelijke ecosysteemdiensten van de stad. Sommige soorten insecten of dieren kunnen worden aangetrokken of afgestoten door een slechte keuze van kunstlicht. Lichtvervuiling en lichthinder moeten, net als lucht- of waterverontreiniging, beperkt worden om het welzijn van mens en natuur niet in het gedrang te brengen.

Om ons bioritme en de natuur zo min mogelijk te verstoren, moet de duisternis van de nachtelijke hemel zo veel mogelijk behouden blijven, maar tegelijkertijd moet het landschap (inclusief de architectuur en stedenbouw) opgewaardeerd worden alsook het gevoel van veiligheid van alle gebruikers verbeterd worden.

Dit alles is volledig in lijn met de Green Deal van de Europese Commissie, het actieplan om Europa tegen 2050 klimaatneutraal te maken. Het plan is  gericht op een efficiënt gebruik van hulpbronnen te bevorderen door over te schakelen op een schone en circulaire economie, op het herstellen van de biodiversiteit en het terugdringen van de vervuiling.

De afzonderlijke aanvullende studies over de verlichting, de kadeverlaging en de vergroening - waarvan de essentie in het geactualiseerde BKP van 2024 is geintegreerd - kunnen afzonderlijk opgevraagd worden.

Eerste zichtbare concrete resultaten op het terrein

Sinds de opstelling en goedkeuring van het Beeldkwaliteitsplan voor het kanaalgebied zagen verschillende concrete projecten het licht. Het gaat om projecten die volgens de BKP-principes worden uitgevoerd of projecten die met behulp van de opdrachtencentrale van het BKP worden uitgevoerd.

De Vilvoordsesteenweg omvormen tot een kwalitatieve en multimodale as

Begin 2022 werd het gedeelte langs de Vilvoordsesteenweg, tussen de Budabrug en de cruiseterminal, heringericht volgens de BKP-principes. Groenstroken scheiden de rijweg van de nieuwe voetgangersweg en het fietspad. Hierdoor kunnen voetgangers en fietsers zich op een veilige manier verplaatsen, genietend van het aangenaam uitzicht op het water.

Vergroening van de Nijverheidskaai

Op de Nijverheidskaai te Molenbeek, ter hoogte van “De Grote Hal”, werden bij de herinrichting de bestaande kleine vierkante boomplantvakken vervangen door ruime plantbedden waartussen een aantal banken werden geïnstalleerd (om zo stadssalons te creëren). Deze vernieuwde kade draagt bij aan het door het BKP beoogde landschap, het ecologisch netwerk en de wandelroute langs de kade, maar biedt ook stadssalons en andere functies met het oog op het multifunctionele gebruik van deze kade.

Een promenade langs de Biestebroekkaai aanleggen

Aan de kruising met de Kleineilandbrug heeft de gemeente Anderlecht in de lente van 2022 op de Biestebroekkaai, ter hoogte van het Schipperijdok, een aangenaam breed wandelpad aangelegd. Dit wandelpad biedt een fraai zicht op de grote, door groen omgeven waterpartij van het dok. De paden werden aangelegd in natuursteen, en de oorspronkelijke dekstenen en balustrades werden behouden zoals aanbevolen in het BKP. Door bij de toekomstige ingrepen de aanbevelingen van het BKP voor de generieke publieke kades te blijven toepassen (zoals het hergebruik van historisch herkenbare elementen, materialen en kleuren) zal de identiteit en de samenhang in het kanaalgebied worden versterkt.

Versterking van de band tussen mens, water en natuur

De Brusselse regering nam zich in haar algemene beleidsverklaring voor om de band tussen natuur, mens en water te versterken. In die zin werden de verlaging van de kades en de vergroening van de kades en het kanaal geanalyseerd in het kader van de haalbaarheidsstudie van het BKP.

In april 2022 installeerde de Haven van Brussel, in samenwerking met Leefmilieu Brussel, de eerste drijvende groene 'vlotten' ter hoogte van de Royal Yacht Club van Brussel (BRYC). De werking van de planten verbetert de waterkwaliteit, vergroot de biodiversiteit en absorbeert warmte uit het kanaal.